دارایی پایه از بین محصولات پذیرفته شده در بورس یا کالاهای دارای بازار نقدی قوی به تشخیص هیئت پذیرش، انتخاب میگردد. قرارداد آتی قابله معامله در بورس بر اساس قرارداد آتی پذیرش شده تعیین میشود.مشخصات قرارداد آتی به پیشنهاد بورس به تصویب هیئت پذیرش خواهد رسید.
پس از صدور کد توسط اتاق پایاپای، مشتری مجاز به انجام فعالیت در بازار قراردادهای آتی می باشد که فرآیند انجام معاملات در قرادادهای آتی به صورت زیر است :
به منظور خريد يک قراردادآتی می بايست مراحل زيررا طی نمود:
سود يا زيان در قرارداد آتي در هر روز بر اساس نرخ مبادله کالا در تالار بورس محاسبه و به حساب هر فرد تعلق مي گيرد. با توجه به قيمتي که کالاي مورد مبادله در هر روز دارد ، به کالا سود يا زيان تعلق مي گيرد.
( بر طبق مقررات ، کارگزار مشتري ملزم به داشتن اطلاعات خصوصي مشتري مي باشد زيرا کارگزار مسئول تاييد وضعيت مشتري از لحاظ کيفي بر عهده دارد.چنانچه کارگزار تشخيص دهد که مشتري از موقعيت مطلوبي براي پذيرش ريسک مربوط به قراردادهاي آتي يا اختيار خريد يا فروش نيست. ملزم به پذيرش افتتاح حساب براي وي نخواهد بود.)
- توليد کننده يا هر شخصي که مايل است بعنوان فروشنده در قراردادآتي وارد شود مي تواند قراردادآتي يک کالاي خاص را که تحت قوانين بورس وجود دارد بفروش رساند. بعنوان مثال: توليد کننده مس مي تواند يک قرارداد آتي تحويل10تن مس کاتد با خلوص99 درصد را جهت تحويل در ماه شهريور1384 با قيمت 3500تومان بفروش رساند.
- يک شخص حقيقي يا حقوقي که توليد کننده مس نيست مي تواند همان قرارداد را در بورس بفروش رساند.
- به اين ترتيب که فروشنده ( توليد کننده) يا ( متقاضي فروش) يک ميزان کالا به شيوه قرارداد آتي درخواست فروش کالا را به کارگزار صادر مي نمايد.
- حق الزحمه کارگزارو حق الزحمه بورس را بهمراه مبلغ وديعه مورد نياز به حساب کارگزار واريز مي نمايد.
- کارگزار فروشنده اقدام به فروش کالاي مورد نظردر بورس بصورت آتي مي نمايد.
- بر اساس نرخ خريد و فروش روزانه مبلغ وديعه فروشنده تصحيح مي گردد و سود يا زيان وي محاسبه مي گردد.
- فروشنده مي تواند قبل از سررسيد اقدام به خروج از قرارداد نمايد.
- در صورتي که وي از قرارداد خارج نشود مي بايست به تحويل کالا در زمان مشخص شده و در قيمت همانروز اقدام نمايد. و چنانچه خود مالک کالا نباشد ، مي بايست معادل نقدي کالا در همان زمان را به خريدار تحويل نمايد.
يکي از مهمترين ويژگي هاي قرارداد آتي قابليت خروج از قرارداد است در صورتي که خريدار يا فروشنده پس از مدت زماني بر اساس سير قيمتها تمايل به ماندن در قرارداد نداشته باشند ، مي توانند از طريق موقعيتي بر عکس موقيعيت خود اقدام و از قرارداد خارج شود. مثال:
- چنانچه فردي يک قرارداد آتي10 تن مس کاتد خريد نموده با فروش آن مي تواند از قرارداد آتي خارج شود.
- و چنانچه فردي که10 تن مس کاتد فروخته با خريد يک قرارداد مشابه مي تواند ازقرارداد آتي خارج شود.
- هج کردن( پوشش خطر) عبارت است از يک معامله قرارداد آتي که در آينده به عنوان جايگزين يک معامله نقدي عمل مي کند.
- اجراي قرارداد هاي آتي به توليد کنندگان اجازه خواهد داد تا در بازار نقش موثري در مديريت ريسک بازي نمايند.
- توليد کننده مي تواند در زماني که قيمتهاروند کاهشي دارد ، با فروش قرارداد آتي به قيمتي بالاتر از ريسک کاهش قيمتها در قراردادآتي سود ببرد.
- آنچه استفاده از هج( پوشش خطر) را سودمند مي سازد اين است که قيمتهاي نقدي و قرارداد آتي براي يک کالا از گرايش افزايش يا کاهش برخوردار بوده و از اين رو زيان وارده از يک قرارداد از طريق سود به دست آمده از قرارداد ديگر خنثي و جبران گردد.
یکی از مزایایی که برای بازار آتی می توان برشمرد که بازار نقدی فاقد آن است، امکان نوسانگیری در شرایط منفی و نزولی است. یعنی در بازار آتی امکان فروش دارایی ، بدون در اختیار داشتن آن وجود دارد. یکی از استراتژیهایی که در شرایط کاهشی میتوان اتخاذ کرد و در بازارهای مالی دیگر امکان استفاده از این مزیت نیست، ایجاد موقعیت فروش در دارایی است که انتظار کاهش قیمت آن را داریم و خرید در قیمتهای پایینتر تا زمان سررسید که چنانچه مشتری تمایلی به تحویل کالا نداشته باشد، با گرفتن یک موقعیت معکوس(خرید) از بازار خارج می شود بنابراین در قرار دادهای آتي براي اينكه سرمايه گذار قادر به فروش قرارداد آتي باشد نيازی به تملک آن كالا يا دارائي معين ندارد، بلكه با عمل پيش فروش (Short Selling) مي تواند يك قرار داد آتي را در بازار بفروشد و در صورت نياز به تحويل آن را از بازار فيزيكي تهيه نمايد و یا در خود بازار با عمل آفست از تعهد خود خارج شود . بازار آتی ، به علت وجود قابلیت فروش استقراضی (Short Selling) میزان نقدشوندگی معاملات را تا حد بسیار زیادی افزایش می دهد.
يكي از مزایای بزرگ قرارداد آتي براي سرمايه گذاران در مقايسه با بازار نقدي وجود اهرم مالي است. بدين معني كه سرمايه گذار با اندكي سرمايه قادر است دارائي زيادي را تحت كنترل خود درآورد و با پرداخت مبلغ ناچيزي از كل ارزش يك كالا وارد يك قرارداد آتي مي شود. در ادامه با یک مثال به تشریح بهتر اهرم مالی میپردازیم.
در شرایط حرفهای، استراتژی پوشش ریسک، شامل یک سرمایهگذاری ثانویه میباشد که قیمت آن، همواره در جهت عکس سرمایهگذاری اولیه حرکت میکند. برای مثال سرمایهگذار میتواند، با تنظیم قرارداد آتی، دارایی خود را به قیمتی مشخص در آینده به فروش رساند. در این صورت نوسانات بازار، تاثیری بر قیمت دارایی خریداری شده، نخواهد داشت و سرمایهگذار این دارایی را در زمان آتی، با قیمتی مشخص، به فروش خواهد رساند. گرچه پوشش ریسک، تنها محدود به فروش در قیمتی مشخص، از طریق قرارداد آتی نیست. سرمایهگذار همچنان میتواند با ورود به دو بازار، که افت و خیز قیمتها در بازارهای مورد نظر، اغلب در جهت عکس یکدیگر حرکت میکنند، ریسک سرمایهگذاری خود را کاهش دهد. برای مثال سرمایهگذار میتواند از یک سو با خرید ارز، (برای نمونه؛ دلار آمریکا) و از سوی دیگر، خریداری فلزات گرانبها، (برای نمونه؛ طلا) ریسک سرمایهگذاری خود را کاهش دهد. در معاملات آتي نیز سرمايه گذاران ميتوانند از قرار گرفتن دارائي هايشان در معرض نوسانات قيمت بازار نقدی جلوگيري نمايند و با خريد و فروش به موقع قراردادهاي آتي زيان خود را كاهش داده و يا از آن جلوگيري نمايند.
معامله آتی دارای ریسکهای مالی بالقوهای است، بنابراین باید شناخت کافی نسبت به این ابزار قبل از شروع معاملات وجود داشته باشد. سرمایهگذار قبل از شروع معامله باید به نکات زیر توجه کند.
با مقایسه شرایط معاملات سکه در بازار آتی و نقدی می توان به مزایای خرید و فروش سکه دربازار آتی پی برد.
در ذیل شرایط معاملات سکه در هر دو بازار ذکر می گردد.
اولین معامله ی آتی به روش جدید در سال 1865 و در بورس شیکاگو،بر روی غلات انجام شد.در ایران نیز نخستین معاملات قرارداد آتی در بورس کالای ایران بر روی شمش طلای یک اونسی پذیرفته شد.اما با آغاز معاملات آتی سکه در آذر ماه سال 87،هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به سکه اختصاص پیدا کرده است.
از سال 87 شاهد فعالیت ابزار جدید مالی به نام آتی سکه در بورس کالای ایران هستیم و اهدافی چون دعوت از سرمایه گذاران برای معامله ی آتی در بورس،جلوگیری از خروج سرمایه، یکپارچگی و یکسان سازی معاملات طلا در سراسر کشورو جلوگیری از معاملات موهوم و رواج سکه های تقلبی در بازارهای کاذب را دنبال می کند.
ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻳﻜﺼﺪ و ﺑﻴﺴﺖ و ﻧﻬﻤﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﻣﺪﻳﺮه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮرس ﻛﺎﻻي اﻳﺮان،ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲدریافت کد معاملاتی آتی بایستی :
ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎنﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻧﻴﺰ در ﺻﻮرت ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺷﺮوع ﻣﺠﺪد ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ د ر ﻣﻌـﺎﻣﻼت ﻗﺮاردادﻫـﺎي آﺗـﻲ، ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺧﺬ ﻛﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرج در اﻳﻦ اﻃﻼﻋﻴﻪ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
با ارسال نام استان به سامانه پیامکی 100048312 نزدیکترین شعبه را بیابید.
قرارداد آتی قراردادی است كه فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسيد معين، مقدار معينی از كالای مشخص را به قيمتی كه الان تعيين می كنند، بفروشد و در مقابل طرف ديگر قرارداد متعهد میشود آن كالا را با آن مشخصات، خريداری كند. در این قراردادها، براي جلوگيری از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغيرات قيمت آتی، وجه تضمين را تعديل كنند و اتاق پاياپای بورس کالا از طرف آنان وكالت دارد متناسب با تغييرات، بخشی از وجه تضمين هر يک از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار طرف دیگر معامله قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سر رسيد با هم تسويه كنند. يک قرارداد آتی براي يک درجه ، مقدار، ماه تحويل و قيمت معين منعقد ميگردد.
مثال: قرارداد آتی 500 تن مس کاتد با درجه خلوص 99 درصدجهت تحويل در ماه شهريور 84 به قيمت هر کيلو 3500 تومان ، ( تحويل 30 /84/6 ) ، رتبه ، مقدار ، تاريخ تحويل ، نحوه ارائه قيمت ، ميزان سپرده اصلی يا جبرانی برای هر نوع قرارداد همزمان با افتتاح معامله از طريق بورس تعيين و مشخص خواهد شد. در مجموع فقط تعيين قيمت دراختيار طرفين قراردادآتی گذاشته مي شود.
قابل توجه است که داد و ستد اين قرارداد تنها درتالار بورس صورت می گيرد . همچنین تدوين مقررات و برقراری ضمانت اجراء آن در خصوص چگونگی دادوستد قرارداد های آتی در زمره اختيارات و مسئوليتهای بورس است.